Trong nghi lễ tang truyền thống của người Việt, việc lập bàn thờ và cúng cơm cho người mới mất là một trong những nghi thức vô cùng quan trọng. Theo phong tục dân gian, khi người thân mới mất, họ thường chưa được thờ cúng chung với tổ tiên mà sẽ được lập một bàn thờ riêng tại gian thờ hoặc gian nhà ngang. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách lập bàn thờ và cúng cơm cho người mới mất sao cho đúng. Vì vậy, hãy cùng bàn thờ Nhất Tâm tìm hiểu về các nghi thức này trong bài viết sau.

Mục lục nội dung

Tại sao nên lập bàn thờ cho người mới mất?
Hướng dẫn cách lập bàn thờ cho người mới mất
- Chuẩn bị bàn thờ
- Thực hiện nghi lễ nhập vị
Nghi thức cúng cơm cho người mới mất

Tại sao nên lập bàn thờ cho người mới mất?

Trong cuộc đời của mỗi người, Sinh – Lão – Bệnh – Tử là một trong những quy luật bất biến không ai có thể tránh khỏi. Khi mất đi một người thân, gia đình sẽ phải lập một bàn thờ riêng, được gọi là bàn thờ vong. Đây là nơi để thờ cúng vong linh, thường được đặt tại gian thờ hoặc gian nhà ngang, với trang trí đơn giản gồm một bát nhang, bài vị (hoặc ảnh), mâm ngũ quả, lọ hoa, chén nước và ngọn đèn.

Việc lập bàn thờ vong giúp cho gia đình có thể cầu nguyện cho người mất sớm được siêu thoát, không lưu luyến trần gian nữa. Bàn thờ vong cũng là nơi để thờ cúng và làm giỗ như cúng 49 ngày, 100 ngày tùy theo quan niệm và phong tục tại từng địa phương, cũng như cúng trước khi xã tang. Bàn thờ vong có thể dùng bàn thờ đứng hoặc bàn thờ treo tường tùy theo vị trí và không gian tại mỗi gia đình.

Việc lập bàn thờ vong là cần thiết để thuận tiện cho việc thờ cúng và cầu nguyện, cũng như để gọi vong linh về trong những dịp giỗ hoặc khi đến ngày giỗ hàng năm của người đã mất.

Hướng dẫn cách lập bàn thờ cho người mới mất

Chuẩn bị bàn thờ

Để chuẩn bị bàn thờ cho người mới mất, bạn cần chuẩn bị các vật dụng sau đây:

Đồ lưu niệm của người đã mất: có thể là tấm ảnh, bức ảnh phong thủy, hoặc một số vật dụng mà người đã mất yêu thích.
Bát hương và nhang: đây là đồ dùng để thắp hương và đốt nhang trong các nghi lễ thờ cúng.
Bình hoa và trái cây
Bánh kẹo

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các vật dụng cần thiết, bạn có thể lập bàn thờ ở một góc nhà trống hoặc trong gian thờ. Bàn thờ có thể là một tủ hay một bàn đơn giản, tùy thuộc vào vị trí của bạn. Bài trí bàn thờ phải đơn giản và trang trọng, tôn vinh tinh thần của người đã mất. Trong quá trình lập bàn thờ, bạn cần tránh sử dụng các màu sắc quá tươi đẹp hoặc các vật dụng quá cầu kỳ, góp phần tạo không gian thờ cúng trang trọng, nghiêm trang.

Thực hiện nghi lễ nhập vị

Lễ nhập vị cho người mới mất là một trong những nghi lễ quan trọng trong việc chuẩn bị bàn thờ cho người đã khuất. Theo quan niệm dân gian, khi người mới mất, linh hồn của họ sẽ nhập vào bài vị hoặc di ảnh được đặt trên bàn thờ để người thân thờ phụng.

Để thực hiện lễ nhập vị cho người mới mất, gia đình cần chuẩn bị các đồ vật như bát nhang, trà, rượu, hoa và bánh kẹo. Trong đó, bát nhang đóng vai trò quan trọng để đón linh hồn của người quá cố.

Trong lúc thực hiện lễ nhập vị, gia đình sẽ đọc các câu ca ngợi và cầu nguyện để linh hồn của người quá cố an nghỉ. Gia đình nên cầu nguyện cho linh hồn của người quá cố được siêu thoát sớm, được họa sanh vào cảnh lành, đừng lưu luyến trần gian nữa.

Sau khi lễ nhập vị hoàn tất, gia đình tiếp tục thờ phụng trên bàn thờ. Để người đã mất không đi quanh quẩn trong nhà, lưu lạc nơi dương thế, gia đình cần nói rõ ràng: “Hương linh ở tại nơi đây và không đi lẩn quẩn trong nhà, không được ra khỏi bài vị, chỉ khi nào có lời triệu thỉnh vong ra để nhận thức ăn hay cùng tụ tập thì vong mới được ra”. Sau khi hết 49 ngày, gia đình cần thực hiện lại việc nhập vị, để linh hồn của người đã khuất an trú tại đó.

Nghi thức cúng cơm cho người mới mất

Trong văn hóa và tín ngưỡng của người Việt Nam, việc cúng cơm cho người mới mất là một trong những phương pháp thể hiện lòng thành kính, tôn trọng và tri ân đối với người đã khuất. Việc cúng cơm cho người đã mất được coi là một nghi thức quan trọng trong các lễ tang và trong các ngày giỗ của người Việt Nam.

Theo quan niệm dân gian, cơm là thực phẩm thiết yếu nhất để nuôi dưỡng linh hồn của người đã qua đời. Việc cúng cơm cho người mới mất là để đảm bảo rằng linh hồn của họ không bị đói khát trong cuộc sống bên kia. Cơm cúng cũng thể hiện sự quan tâm, chu đáo và sự tri ân của người sống đến người đã mất, đồng thời là để xua đuổi các linh hồn bất hoà, giúp họ yên tâm và an nghỉ.

Ngoài ra, việc cúng cơm cũng được coi là một nghi thức để tương tác và giao tiếp với linh hồn của người đã khuất. Những người thân tưởng nhớ có thể nói chuyện với linh hồn của người đã mất và chia sẻ những suy nghĩ, tâm tư của mình. Việc này được coi là một hành động mang tính truyền thống và tâm linh, giúp người thân tưởng nhớ và linh hồn của người đã mất gần gũi hơn.

Cúng an sàng

Sau khi chôn cất xong, vị linh hồn của người đã khuất sẽ được đưa về nhà và thắp đèn, sắp xếp bàn thờ vị linh. Bàn thờ này được dùng để cúng vị linh và cúng cơm sau lễ tang. Việc cúng này sẽ được thực hiện đến khi màn tang (màn khó) kết thúc. Sau đó, vị linh được thiêng liêng thờ cúng cùng với bàn thờ gia tiên và hàng năm cúng giỗ để tưởng nhớ đến người đã khuất.

Cúng mở cửa mộ

Sau khi chôn cất xong, người ta thường tiến hành lễ mở cửa mộ, còn được gọi là khai mộ hoặc mở cửa ma. Từ sau lễ an sàng, tức là từ khi chôn cất đến ngày thứ ba, gia đình thường đến thăm mộ và mang theo các vật phẩm cúng như thang 9 bậc đối với người nữ, thang 7 bậc đối với người nam. ‘

Cây thang 5 tấc tượng trưng cho ngũ thường, 3 ống trúc đựng gạo nước tượng trưng cho tam cang, tiếng kêu cu của gà con được xem là làm cho linh hồn đã chết sau 3 ngày tỉnh thức biết đường lên khỏi mộ, cây mía lau tượng trưng cho công lao của cha mẹ lo cho con cái.

Ngoài các vật dụng đặc biệt trên, còn có các vật phẩm khác như chè xôi, tam sên (hay tam sanh, bao gồm thịt, tôm, trứng luộc), trái cây, rượu, trà, gạo, muối, giấy tiền vàng bạc, trầu cau… Ở nhà cúng, thường có 4 mâm cơm, cúng ông bà, đất đai, cô hồn, và cúng vong.

Cúng thất

Việc lễ tang và cuối cùng là lễ cuốn hương cũng như lễ mừng lên mộ, dịp này được gọi là lễ cúng thất, kéo dài trong vòng 7 ngày từ ngày chôn cất. Nghi thức lễ cúng thất bắt đầu vào buổi chiều khoảng 16 giờ ngày trước khi người chết được chôn cất, khi đó thầy tổ chức lễ cúng khai kinh và mọi người chuẩn bị những vật phẩm như hương hoa, trái cây, chè xôi…

Để cúng tất cả các bàn thờ trong nhà như cũng ông bà, cúng đất đai, cúng vong linh người chết và một mâm cúng cô hồn. Nghi thức này thường giống nhau trong suốt thời gian lễ cúng thất kéo dài.

Cúng 21 ngày, 49 ngày, 100 ngày

Cúng thất 21 ngày được thực hiện vào thứ ba, bắt đầu từ ngày thứ nhất đến ngày thứ bảy. Việc này được gọi là tuần tam thất. Cúng thất 49 ngày được thực hiện vào thứ bảy, bắt đầu từ ngày đầu tiên đến ngày thứ bảy thứ bảy. Việc này được gọi là cùng 49 ngày hoặc cúng tuần chung thất.

Trong thời gian từ khi người thân qua đời đến ngày thứ 100, trong các bữa ăn trưa và tối, con cháu đặt bát cơm trên bàn ăn cùng với một đôi đũa và mời ông bà về ăn cùng. Điều này được gọi là trả hiếu ông bà cha mẹ và sẽ được tiếp tục cho đến khi nỗi đau buồn của sự tạm biệt đã phai nhạt đi.

Trong vòng 100 ngày tính từ ngày an táng xong, gia đình sẽ thắp hương và cúng cơm canh trước khi ăn cơm để mời linh hồn người đã mất thụ hưởng. Theo quan niệm, trong thời gian này, linh hồn người chết còn quyến luyến đời thường nên vẫn luẩn quẩn xung quanh nhà. Những người còn sống cũng thực hiện việc này để dịu bớt phần nào nỗi đau buồn. Tuy nhiên, có nơi chỉ cúng cơm đến 49 ngày (tức lễ chung thất).

Sau 27 tháng, bàn thờ của người đã mất sẽ được loại bỏ cùng với các vật phẩm thờ riêng. Ảnh chân dung và bát nhang sẽ được đưa lên bàn thờ tổ tiên và đặt ở hàng dưới. Nếu không có bàn thờ tổ tiên thì vẫn giữ nguyên bàn thờ cũ và chỉ đưa ảnh chân dung lên bàn thờ tổ.

Việc lập bàn thờ và cúng cơm cho người mới mất không chỉ là một hình thức tôn kính và tưởng nhớ đến người đã khuất, mà còn là một nghi lễ mang ý nghĩa sâu sắc về mối quan hệ giữa các thế hệ trong gia đình.

Từ các nghi thức cúng cơm và lập bàn thờ, chúng ta học được sự tôn trọng và quan tâm đến những người đã từng đồng hành cùng chúng ta trên cuộc đời này. Việc cúng cơm và lập bàn thờ không chỉ giúp chúng ta gửi gắm những tình cảm chân thành đến người đã mất, mà còn giúp cho chúng ta có được tâm linh và sự bình an trong cuộc sống. Gia chủ hãy ghé bàn thờ Nhất Tâm để lựa chọn mẫu bàn thờ phù hợp, có độ bền bỉ cao, mẫu mã đẹp, sang trọng và có giá thành vừa phải để thực hiện nghi thức lập bàn thờ cho người đã khuất.

Bài viết mới cập nhật: